Nội dung chính
Bón phân qua lá là gì?
Bón phân qua lá là một giải pháp chiến lược an toàn dinh dưỡng cây trồng. Diện tích lá bằng 15 – 20 lần diện tích đất mà rễ cây ăn tới, do đó dinh dưỡng mà cây trồng nhận được qua lá nhanh và triệt để hơn. Tốc độ hút thu và vận chuyển chất dinh dưỡng qua lá cũng nhanh hơn gấp 30 lần hút thu từ rễ lên.
Việc sử dụng phân bón lá giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt, tăng khả năng chống chịu sâu bệnh và điều kiện thời tiết bất lợi, giúp cây mau chóng phục hồi đồng thời cho hiệu quả kinh tế trên đơn vị diện tích đất cao hơn bón vào đất. Tuy nhiên bón phân qua lá không thể thay thế hoàn toàn việc bón phân qua rễ. Phân bón lá như thuốc bổ cho cây.
Tuy vậy, bón phân qua lá cũng chỉ là biện pháp bổ sung, không thể thay thế cho bón qua đất. Giống như đối với người, ăn được là chính, còn uống thuốc bổ hoặc truyền dịch dinh dưỡng chỉ là bổ sung và đáp ứng kịp lúc khi cần thiết.
Đặc điểm phương pháp bón phân qua lá
Cây trồng hút nước và khoáng chất chủ yếu qua bộ rễ là chính. Nhưng ngoài ra các bộ phận khác của cây cũng có thể hấp thụ chất dinh dưỡng. Đặc biệt là lá có khả năng hấp thụ khoáng chất khi tiếp xúc trực tiếp với dung dịch chất khoáng.
Các chất khoáng xâm nhập vào lá thường phải đi qua khí khổng và cũng có thể thấm qua lớp cutin mỏng. Sự xâm nhập các chất khoáng của cây qua bề mặt lá phụ thuộc vào các điều kiện sau:
+ Phụ thuộc vào thành phần các chất khoáng sử dụng, nồng độ chất khoáng và pH của dung dịch chất khoáng.
+ Phụ thuộc vào tuổi lá và tuổi cây: các lá non dễ dàng thấm các chất khoáng hơn các lá già vì với các lá non, ngoài xâm nhập qua khí khổng chất khoáng còn xâm nhập qua lớp cutin mỏng.
+ Phụ thuộc vào dạng sử dụng: cùng một nguyên tố nhưng tốc độ thấm của chúng còn phụ thuộc vào dạng sử dụng của chúng: NO3– xâm nhập vào lá mất khoảng 15 phút, còn NH4+ thì mất 2 giờ; hoặc K+ của KNO3 vào lá thì mất 1 giờ còn của KCl mất 30p. Kali trong dung dịch kiềm xâm nhập nhanh hơn kali trong dung dịch axit,…
Hiện nay có rất nhiều loại phân bón lá hoặc chế phẩm phân bón lá. Các loại này được sử dụng rộng rãi trong sản xuất. Nhưng tất cả đều có chung có chứa các khoáng đa, trung, vi lượng và chất điều hòa sinh trưởng thực vật.
Lợi ích của việc cung cấp dinh dưỡng khi bón phân qua lá
+ Phun chất dinh dưỡng qua lá sẽ tiết kiệm được phân bón, tiết kiệm thời gian và công sử dụng mà hiệu quả cao hơn nhiều so với bón qua rễ. Phương pháp này rất hiệu quả với cây rau, hoa và cây giống các loại…
+ Khi sử dụng các chất có nồng độ thấp, các chất có hoạt tính sinh lý như các chất điều hòa sinh trưởng, các nguyên tố vi lượng… thì chỉ có phun qua lá mới mang lại hiệu quả cao. Vì vậy các chế phẩm phun qua lá ngoài một số chất dinh dưỡng thì nhất thiết phải có các chất có hoạt tính sinh lý. Việc phun qua lá cũng là cách phục hồi nhanh chóng cây trồng khi có dấu hiệu thiếu dinh dưỡng hơn là bón vào đất.
Khi nào bắt buộc sử dụng phương pháp bón phân qua lá
Trong những trường hợp sau đây chúng ta cần phải cung cấp dưỡng chất cho cây trồng thông qua phương pháp bón phân qua lá:
- Rễ cây nhiều nhưng không háp thụ được dinh dưỡng
- Rễ cây hấp thụ được dinh dương nhưng đang cần một lượng lơn hơn trong thời kỳ ra hoa và đậu trái.
- Rễ cây bị tổn thương hoặc không còn côn trùng, bị nấm bệnh tấn công hoặc bị đứt rễ khi đào xới
- Khi cây trông có nhu cầu tập trung chất dinh dưỡng ở các vị trí chuyên biệt bên trong cây vượt quá khả năng phân phối dinh dưỡng bên trong cây
- Khi nhu cầu tập trung cao độ vào một vùng chuyên biết nhiều nguyên tố như N, K và hệ quả của khả năng cơ động thấp ở các mô libe đối với một số nguyên tố khác như Ca, Bo.
Lưu ý khi bón phân qua lá
Cần tuân thủ một số nguyên tắc khi bón phân qua lá là chỉ sử dụng các phân tan trong nước mà thôi, phải có thiết bị bơm và kỹ thuật sử dụng tốt, nên phun vào giai đoạn lá non khi tầng cutin mỏng và trước khi cây đạt mức độ trao đổi chất mạnh nhất…
Bộ lá và các bộ phận khác trên mặt đất, kể cả vỏ cây cũng có thể hấp thu trực tiếp các dưỡng chất. Ở trên lá có rất nhiều lỗ nhỏ (khí khổng), lá hấp thụ chất dinh dưỡng chủ yếu qua khí khổng. Để việc hấp thu dinh dưỡng qua lá có hiệu quả, ta cần phải tuân theo các nguyên tắc sau:
Nồng độ chất phun phải cao hơn nồng độ có sẵn trong lá.
Tuy nhiên, nếu nồng độ phun quá cao sẽ gây cháy lá, thậm chí cây bị ngộ độc và chết, nếu bón nồng độ thấp thì hiệu lực không rõ. Do đó, khi sử dụng phân bón lá phải ở những nồng độ thích hợp (theo hướng dẫn in trên bao bì). Nên phun nhiều lần trong một vụ để tăng hiệu quả. Cây hấp thụ phân bón lá qua khí khổng. Nên phun lên bề mặt lá có nhiều khí khổng nhất:
- Ở các cây một lá mầm (lúa, ngô, cà chua, khoai tây…): mặt trên lá mật độ khí khổng cao hơn mặt dưới lá
- Những cây thân gỗ, đa số lỗ khí khổng đều được ở mặt dưới lá.
Phun đúng thời điểm
- Nên phun khi nhiệt độ từ 10-30℃ , không phun vào lúc trời nắng to, nhiệt độ cao, gió khô. Thời điểm thích hợp để phun phân là vào lúc trời râm mát như khi chiều tối hoặc sáng sớm (vào lúc trời sẩm tối, hệ thống khí khổng ở bề mặt lá mở to hơn).
- Thời gian phun: 9-10h sáng và 2-3h chiều về mùa đông; 7-8 giờ sáng hoặc 5-6 giờ chiều về mùa hè.
- Phân bón lá chỉ phát huy tác dụng khi cung cấp đủ nước qua rễ
Tránh phun trước và sau khi mưa
- Trước khi mưa: dung dịch sẽ bị rửa trôi, hiệu quả kém hoặc không có hiệu quả.
- Sau khi mưa: khả năng hấp thụ dung dịch kém do cây đã no nước.
Sử dụng đúng theo hướng dẫn nhà sản xuất
- Các loại phân bón lá khác nhau có tác dụng với các loại cây khác nhau ở các giai đoạn khác nhau, vì vậy cần phun theo hướng dẫn ghi trên bao bì của nhà sản xuất, phun đúng thời điểm cây cần.
- Có thể pha chế phẩm với thuốc trừ sâu bệnh để tiết kiệm công phun khi phát hiện cây có sâu bệnh (chỉ pha lẫn vào nhau ở nồng độ loãng).
- Không phun lên lá không nguyên vẹn và hoa đang nở.
- Bề mặt lá phải nguyên vẹn khi sử dụng phân bón lá, vì lá rất dễ tổn thương cơ học do gió lớn hoặc khi dùng bình bơm máy, đặc biệt ở chóp và mép lá dễ bị tổn thương nhiều hơn.
- Không phun lên hoa đang nở.
Kết luận
Trong sản xuất người ta thường kết hợp cả hai cách là bón lá và bón gốc. Bón phân qua lá mang lại hiệu quả rõ rệt có thể thấy liền sau vài ngày. Tuy nhiên dù hiệu quả là vậy nó vẫn không thể thay thế hoàn toàn việc bón phân qua đất. Việc cung cấp dinh dưỡng cho rễ cây vẫn là phương pháp chính.
